Η ψυχολογία σε μια προσπάθεια απώλειας βάρος παίζει σημαντικότατο ρόλο. Για το λόγο αυτό ένας διαιτολόγος θα πρέπει να χρησιμοποιεί τις κατάλληλες τεχνικές ψυχολογίας έτσι ώστε να ενισχύει το ασθενή- πελάτη του κάθε φορά που αυτός αποθαρρύνεται και θέλει να σταματήσει την προσπάθειά του. Ας δούμε όμως τι πρέπει να κάνει ο ίδιος ο άνθρωπος που θέλει να χάσει βάρος.
Συνειδητοποίησε το πρόβλημα
Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός. Για το λόγο αυτό πρέπει πρώτα από όλα να συνειδητοποιήσεις ότι το βάρος σου δεν είναι φυσιολογικό (εάν αυτό συμβαίνει) και κατ’ επέκταση να συνειδητοποιήσεις την ανάγκη της απώλειας βάρους. Κοινώς να μην στρουθοκαμηλίζεις και να μην υπεκφεύγεις βρίσκοντας διάφορες δικαιολογίες τις οποίες λες στον εαυτό σου και στους ανθρώπους γύρω σου.
Βρες κίνητρο
Το κίνητρο είναι πολύ βασικό σε μια προσπάθεια απώλειας βάρους. Δεν διαφωνεί κανένας ότι το σημαντικότερο κίνητρο είναι η διασφάλιση της υγείας, αλλά όταν δεν υπάρχει κάποιο υπαρκτό, άμεσο και ορατό πρόβλημα υγείας, συνήθως δεν «πείθεσαι» από αυτό το κίνητρο. Σαν κίνητρα θα μπορούσαν να λειτουργήσουν εξίσου καλά και άλλα μέσα. Η αρέσκεια από το αντίθετο φίλο και τον/την σύντροφο, οι αισθητικοί λόγοι, το να χωρέσεις στο αγαπημένο σου ρούχο είναι και αυτά κίνητρα. Αρκεί το κίνητρο να έχει διάρκεια και να ανατροφοδοτείται κάθε φορά.
Δεσμεύσου «δημόσια»
Πριν ξεκινήσεις την προσπάθειά σου, καλό είναι να ανακοινώσεις τις προθέσεις σου σε φίλους και συγγενείς. Αυτός είναι ένας τρόπος για να δεσμευτείς απέναντί τους και απέναντι στον εαυτό σου και με αυτό τον τρόπο να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανότητες να εγκαταλείψεις το στόχο του.
Βάλε στόχους εφικτούς και ρεαλιστικούς
Το να βάζει κάποιος στόχους είναι πολύ θετικό. Τι γίνεται όμως όταν δεν μπορεί να τους εκπληρώσει; Συνήθως απογοητεύεται. Για το λόγο αυτό οι στόχοι θα πρέπει να είναι σαφείς, αλλά και εφικτοί και ρεαλιστικοί. Για παράδειγμα:
Α. στόχος δεν είναι: «πρέπει να χάσω βάρος», αλλά «πρέπει να χάσω ένα κιλό σε μία εβδομάδα»
Β. στόχος δεν είναι: «πρέπει να ξεκινήσω άσκηση», αλλά «πρέπει να ξεκινήσω να περπατώ γρήγορα 3 φορές την εβδομάδα για μισή ώρα τη φορά»
Γ. στόχος δεν είναι: «πρέπει να μειώσω τα λιπαρά», αλλά «πρέπει να περιορίζω τα γλυκά στο ένα την εβδομάδα και τα τηγανητά στα 2 το μήνα»
Άλλαξε συμπεριφορά
Σε αυτό το στάδιο καλείται να βοηθήσει ο επαγγελματίας διαιτολόγος που έχει γνώσεις ψυχολογίας. Θα πρέπει να βρεις τις λανθασμένες συμπεριφορές απέναντι στο φαγητό και στη συνέχεια να τις αλλάξεις με συμπεριφορές λιγότερο «επιβλαβείς». Υπάρχουν συμπεριφορές που είναι παγιωμένες στην καθημερινότητά μας και μάλιστα αυτές ανατροφοδοτούνται από την τηλεόραση και τους γύρω μας. Για παράδειγμα: όταν είμαι λυπημένη τρώω ένα κιλό παγωτό με το κουτάλι (πόσες φορές δεν το έχουμε δει σε ταινίες) ή όταν πάω σινεμά τρώω οπωσδήποτε νάτσος ή ποπ κορν και πίνω αναψυκτικό τύπου κόλα, ή όταν βλέπω το ματς θα φάω πίτσα και θα πιω μπύρα… Καθημερινές συμπεριφορές που τις κάνουμε θα λέγαμε όλοι μας αυτόματα.
Φτιάξε μια ζυγαριά αποφάσεων
Κάθε φορά που απογοητεύεσαι ή αμφιταλαντεύεσαι για το αν θα πρέπει να χάσεις βάρος θα πρέπει να ζυγίζεις τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της προσπάθειάς σου για αλλαγή. Καλό είναι να τα σημειώνεις σε ένα χαρτί και από εκεί να ανατροφοδοτείσαι θετικά και να συνεχίζεις.
Αυτοπαρακολουθήσου
Ακόμα και αν υπάρχει ο έλεγχος του διαιτολόγου, θα πρέπει να μάθεις να αυτοπαρακολουθείσαι. Το να ανεβαίνεις στη ζυγαριά για να ζυγίζεσαι μία φορά την εβδομάδα ή μία φορά στις 2 εβδομάδες είναι ένας τρόπος αυτοπαρακολούθησης. Η καταγραφή σε ημερολόγιο της κατανάλωσης των τροφίμων είναι και αυτό ένα μέσο αυτοπαρακολούθησης. Να θυμάσαι πως όποτε σου το ζητά αυτό ο διαιτολόγος δεν είναι γιατί θεωρεί ότι του λες ψέματα ή ότι προσπαθεί ο ίδιος να καταλάβει τι γίνεται, αλλά σου ζητά να καταγράψεις τι τρως έτσι ώστε στο τέλος της ημέρας να μπορείς να διακρίνεις από μόνος σου τι δεν πήγε καλά.
Ζήτα υποστήριξη
Κάθε φορά που ξεκινάς την προσπάθειά σου για να χάσεις βάρος είναι πολύ σημαντικό να έχεις την υποστήριξη (υλική ή/και συναισθηματική) των φίλων και των οικείων σου. Εάν δεν το κάνουν από μόνοι τους, καλό είναι να το ζητάς.
Επιβραβεύσου
Όταν επιτύχεις τον στόχο σου θα πρέπει να επιβραβεύεις τον εαυτό του και καλό είναι να τον επιβραβεύουν και οι γύρω σου. Το «μπράβο» της οικογένειας και του διαιτολόγου είναι σημαντικό. Σημαντική είναι και η αυτό- επιβράβευση. Αγόρασε στον εαυτό σου ένα καινούργιο ρούχο, σχεδίασε ένα διήμερο, αλλά φυσικά μην επιβραβεύεις ποτέ τον εαυτό σου με φαγητό. Αυτό είναι μια λάθος τακτική η οποία θα σε οδηγήσει σε λανθασμένους χειρισμούς.
Παναγιώτης Ζήσης
Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, MSc