Γονεϊκές πρακτικές σίτισης των παιδιών
Μελέτες έχουν δείξει ότι ένα σημαντικό ποσοστό των παιδιών στη χώρα μας δεν καταναλώνει την ημερήσια προτεινόμενη ποσότητα φρούτων και λαχανικών και δεν ακολουθεί το μοντέλο της Μεσογειακής Διατροφής. Παράλληλα, τα επίπεδα παχυσαρκίας στην Ελλάδα είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη και τείνουν κάθε χρόνο να αυξάνονται. Ο ρόλος των γονέων στη διαμόρφωση υγιεινών διαιτητικών συνηθειών είναι εξαιρετικά σημαντικός, κυρίως από τη νηπιακή έως και την προσχολική ηλικία (δηλαδή από το 1ο έως και τα 6ο έτος).
Τι δεν πρέπει να κάνουν οι γονείς
Οι λανθασμένες πρακτικές που εφαρμόζουν οι γονείς προκειμένου να πείσουν το παιδί τους να δοκιμάσει ένα νέο τρόφιμο είναι:
- Εξαναγκασμός: μέσω του εξαναγκασμού για κατανάλωση ενός συγκεκριμένου τροφίμου, το αποτέλεσμα είναι η άρνηση του παιδιού να καταναλώσει το τρόφιμο, τα επίπεδα άγχους αυξάνονται και στο παιδί και στο γονέα, μπορεί να υπάρξουν προβλήματα σχετικά με την ανάπτυξη του παιδιού, ενώ η άρνηση για το συγκεκριμένο τρόφιμο μπορεί να συνεχιστεί και στην ενήλικη ζωή.
- Δωροδοκία/ ανταμοιβή: από πλευράς ψυχολογίας είναι λάθος να επιβραβεύουμε την κατανάλωση ενός τροφίμου μη αρεστού στο παιδί με την κατανάλωση ενός άλλου τροφίμου. (π.χ. φάε τις φακές σου και εγώ θα σου πάρω σοκολάτα). Ο λόγος είναι ότι όταν αργότερα κατά τη σχολική ή την εφηβική ηλικία δεν θα υπάρχει ο γονεϊκός έλεγχος, τότε το παιδί θα μπορεί να καταναλώνει ελεύθερα το αγαπημένο του τρόφιμο, χωρίς να είναι αναγκασμένο να καταναλώνει το υγιεινό- μη αρεστό τρόφιμο.
- Αποκλεισμός ανθυγιεινών τροφίμων: ο αποκλεισμός των «ανθυγιεινών» τροφίμων από το διαιτολόγιο του παιδιού, οδηγεί στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Δηλαδή, στην υπερκατανάλωση του τροφίμου όταν δεν θα υπάρχει ο έλεγχος του γονέα. Καλύτερα να υπάρχουν στο διαιτολόγιο του παιδιού και αγαπημένα- «ανθυγιεινά» τρόφιμα τα οποία όμως θα πρέπει να παρέχονται τη σωστή ώρα (π.χ. όχι γλυκό πριν το φαγητό) και στη σωστή συχνότητα,
- Τα υγιεινά τρόφιμα προσφέρονται «κρυμμένα»: είναι πολύ συχνό το φαινόμενο να προσφέρονται κάποια τρόφιμα μη αρεστά στο παιδί αλεσμένα ή κρυμμένα στο φαγητό, προκειμένου να καταναλωθούν. Με τον τρόπο αυτό εξαπατούμε το παιδί, και όταν γίνει αντιληπτό από αυτό, τότε θα έχει χάσει ένα μέρος της εμπιστοσύνης του στο γονέα.
- Απόσπαση προσοχής: επίσης πολύ συχνή πρακτική, αφού αποσπάται η προσοχή του παιδιού, προκειμένου να ξεγελαστει για να καταναλώσει ένα τρόφιμο. Η ώρα του γεύματος δεν θα πρέπει να διαταράσσεται από κανένα και από τίποτα (φωνές, καυγάδες κλπ). Την ώρα του φαγητού το παιδί πρέπει να είναι συγκεντρωμένο σε αυτό που τρώει, έτσι ώστε να καταλαβαίνει τι και πόσο τρώει.
Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς
Οι σωστές πρακτικές σίτισης των γονέων, προκειμένου να πείσουν το παιδί τους να δοκιμάσει ένα νέο- υγιεινό τρόφιμο είναι:
- Γονείς- πρότυπα μέσω μιμητισμού: το παιδί νηπιακής και προσχολικής ηλικίας μιμείται τους γονείς του και στη λήψη τροφής. Επομένως, όταν βλέπει το γονέα να καταναλώνει πρωινό, να καταναλώνει φρούτα, λαχανικά είναι αναπόφευκτο κάποια στιγμή να δοκιμάσει και αυτό. Δεν είναι λογικό να επιμένουμε να τραφεί το παιδί υγιεινά, όταν εμείς οι ίδιοι οι γονείς δεν δίνουμε το σωστό παράδειγμα. Σε παιδιά 6 ετών και μεγαλύτερα εξίσου σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση υγιεινών διατροφικών προτύπων παίζει και ο δάσκαλος.
- Έκθεση (απλή έκθεση ή και δοκιμή) σε συγκεκριμένα τρόφιμα: συγκεκριμένα η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε ένα μη αρεστό τρόφιμο από το παιδί, θα το κάνει αρχικά από περιέργεια και μόνο, κάποια στιγμή να δοκιμάσει. Π.χ. όταν το παιδί δεν τρώει λαχανικά. Ο γονέας θα πρέπει να προσφέρει μια μικρή ποσότητα λαχανικών στο πιάτο του παιδιού σε κάθε γεύμα. Εάν δεν καταναλωθεί από το παιδί μέχρι το τέλος του γεύματος, τότε θα πρέπει να το απομακρύνει χωρίς φωνές. Εάν αυτό συμβαίνει κάθε μέρα, τότε κάποια στιγμή το παιδί θα δοκιμάσει το νέο τρόφιμο. Παράλληλα, το μαγείρεμα και η προετοιμασία του φαγητού μαζί με το παιδί, αλλά και η αγορά των τροφίμων μαζί με το παιδί, αυξάνουν τις πιθανότητες αυτό να δοκιμάσει και να καταναλώσει ένα νέο τρόφιμο.
- Ευγενικές- ήπιες προτροπές για κατανάλωση τροφίμων: το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν θα πρέπει να υπάρχουν εντάσεις, καυγάδες και «μάχες» γύρω από το τραπέζι. Με ήπιο τρόπο και με επεξηγήσεις στα πιο μεγάλα παιδιά (π.χ. πιες το γάλα σου, γιατί περιέχει ασβέστιο που σε βοηθάει να κάνεις γερά κόκκαλα και να ψηλώσεις) προσπαθούμε να εισάγουμε ένα νέο υγιεινό τρόφιμο.
- Παιχνίδι με τα τρόφιμα: οι γονείς μπορούν να κόψουν σε διάφορα σχήματα τα λαχανικά ή τα φρούτα, να σχηματίσουν σχήματα ή φατσούλες στο πιάτο και με αυτό τον τρόπο να ωθήσουν τα παιδιά τους στο να καταναλώσουν κάποιο νέο τρόφιμο.
- Προσοχή στην παρουσίαση του πιάτου: το πιάτο δεν θα πρέπει να είναι «παραφορτωμένο», γιατί με αυτό τον τρόπο θα ωθήσει το παιδί στο να μην το καταναλώσει. Ένα «εμφανίσιμο» και ωραία σερβιρισμένο πιάτο είναι ικανό να κάνει το παιδί να δοκιμάσει. Η θερμοκρασία του φαγητού παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο. Τα πολύ κρύα ή πολύ ζεστά γεύματα δεν είναι αρεστά.
Συμπερασματικά, οι γονείς πρέπει να γνωρίσουν ότι η συμπεριφορά του νηπίου και του παιδιού απέναντι στο φαγητό είναι απρόσμενη και αλλάζει μέρα με τη μέρα. Οι γονείς θα πρέπει να επιδείξουν υπομονή, αλλά και επιμονή, θα πρέπει να είναι ήρεμοι και όχι καταναγκαστικοί και το παιδί τους σε σύντομο χρονικό διάστημα θα καταναλώνει τα περισσότερα τρόφιμα.
Παναγιώτης Ζήσης
Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, MSc
