Τα τρόφιμα ανάλογα με τον βαθμό επεξεργασίας τους διακρίνονται σε:
Μη επεξεργασμένα (ή ελάχιστα επεξεργασμένα),
Επεξεργασμένα και
Υπερεπεξεργασμένα
Για να κατανοήσετε καλύτερα αυτές τις έννοιες σας δίνω παραδείγματα, όπου το πρώτο τρόφιμο είναι το μη επεξεργασμένο, το δεύτερο το επεξεργασμένο και το τρίτο το υπερεπεξεργασμένο.
Σιτάρι- αλεύρι-μπισκότα
Καλαμπόκι- καλαμπόκι σε κονσέρβα- τσιπς καλαμποκιού
Πατάτα- βραστή πατάτα- πουρές πατάτας σε σκόνη
Τα πιο συχνά υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα
Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν τρόφιμα τα οποία τα καταναλώνουμε σχεδόν σε καθημερινή βάση.
Αναψυκτικά, γλυκά ή αλμυρά σνακ (πατατάκια, μπισκότα, κράκερ, καραμέλες, σοκολάτες) παγωτά, πολλά δημητριακά πρωινού, προμαγειρεμένα γεύματα, προτηγανισμένα τρόφιμα (πατάτες, σνίτσελ), σούπες και σάλτσες σε σκόνη, κύβοι νοστιμιάς, αλλαντικά ειδικά αυτά που παράγονται από Μηχανικά Διαχωρισμένο Κρέας. Εδώ να κάνω μια παρένθεση λέγοντας ότι το μηχανικό διαχωρισμένο κρέας είναι το λίγο κρέας που έχει απομείνει πάνω στο κόκκαλο και με μεθόδους μηχανικές μπορεί να αποσπαστεί (πολλές φορές και με λίγο κόκκαλο) και προορίζεται αποκλειστικά για βραστά αλλαντικά (π.χ. πάριζα) για τον λόγο ότι πρέπει να παστεριωθεί εξαιτίας του αυξημένου μικροβιακού του φορτίου.
Αυτά που πρέπει πάση θυσία να αποφύγετε:
Πρόκειται για τρόφιμα χαμηλής θρεπτικής αξίας, όπως:
Έτοιμες κοτομπουκιές
Προτηγανισμένες πατάτες
Ντόνατς
Αναψυκτικά (και τα light, αφού η κατανάλωση γλυκαντικών όπως η ακεσουλφάμη, η σουκραλόζη και η ασπαρτάμη σχετίζονται με αύξηση του κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα)
Επεξεργασμένα κρέατα
Δημητριακά πρωινού με ζάχαρη
Πατατάκια-γαριδάκια, έτοιμο ποπ κορν (το διακετύλιο που περιέχεται στο ποπ κορν και δίνει το άρωμα του βούτυρου επάγει την καρκινογένεση)
Έτοιμα μπισκότα, κεικ, μάφινς
Μαργαρίνη- Φυτίνες (μπορεί να μην έχουμε πλέον υδρογονωμένες μαργαρίνες που ήταν πλούσιες σε τρανς λιπαρά οξέα- όμως πλέον στις περισσότερες προστίθεται φοινικέλαιο προκειμένου να είναι σε στερεή κατάσταση, γεγονός που τις κάνει λιγότερο υγιεινές)
Τι όμως κάνει αυτά τα τρόφιμα λιγότερο υγιεινά;
Πολλή ζάχαρη
Πολύ αλάτι
Πολύ και κακής ποιότητας λίπος (τρανς λιπαρά οξέα)
Πολλά πρόσθετα φυσικά ή τεχνητά(Ε)
Πώς επηρεάζουν αρνητικά την υγεία;
Αυξάνουν το Σωματικό Βάρος και γενικά τον κίνδυνο για παχυσαρκία
Αυξάνουν τον κίνδυνο για Καρδιαγγειακά νοσήματα (αυξάνοντας τα λιπίδια και την αρτηριακή πίεση)
Αυξάνουν τον κίνδυνο για Σακχαρώδη Διαβήτη 2
Αυξάνουν τον κίνδυνο για διάφορες μορφές καρκίνου (κυρίως μαστού, προστάτη και π. εντέρου)
Αυξάνουν τον κίνδυνο για άνοια
Στοχεύουν κυρίως στα παιδιά μέσω των διαφημίσεων. Η κατανάλωσή τους εθίζει τα παιδιά από μικρή ηλικία σε φθηνές, χαμηλής θρεπτικής αξίας τροφές. Ασθενή παιδιά- ασθενείς ενήλικες
Βλάπτουν το μικροβίωμα του εντέρου (γεγονός που σχετίζεται με Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου, Ιδιοπαθή Φλεγμονώδη Νοσήματα του Εντέρου όπως η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα κ.α. αυτοάνοσες παθήσεις εντέρου)
Είναι εθιστικά (η ζάχαρη, το λίπος, αλλά και το γλουταμινικό μονονάτριο που δίνει την γεύση του νόστιμου στα τρόφιμα: διεγείρουν κέντρα ανταμοιβής εγκεφάλου που απελευθερώνουν ντοπαμίνη και δημιουργούν συναισθήματα ανταμοιβής)
Βλάπτουν την ψυχική υγεία (μελέτες έχουν δείξει ότι όσοι κατανάλωναν πρόχειρο φαγητό ήταν πιο πιθανό να εμφανίσουν συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης)
Παναγιώτης Ζήσης
Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, MSc