Ο αυτισμός είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή και συνήθως εμφανίζεται τα τρία πρώτα χρόνια ζωής του ανθρώπου. Χαρακτηρίζεται από μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία καθώς και περιορισμένη, επαναλαμβανόμενη και στερεότυπη συμπεριφορά. Τα κλασσικά συμπτώματα συμπεριλαμβάνουν καθυστέρηση στην ομιλία η δυσκολία στην κατανόηση οδηγιών, την έλλειψη ενδιαφέροντος για παιχνίδι με άλλα παιδιά και τη φτωχή βλεμματική επαφή. Δεν γνωρίζουμε ακόμη τι προκαλεί στον αυτισμό, παρόλα αυτά σημαντικό ρόλο παίζουν τόσο τα γονίδια όσο και το περιβάλλον.
Άνθρωποι με αυτισμό συχνά επαναλαμβάνουν συμπεριφορές, και έχουν εμμονές. Αυτές οι συμπεριφορές προφανώς και επηρεάζουν τη διατροφική συμπεριφορά και τις επιλογές τροφίμων γεγονός που οδηγεί στους ακόλουθους προβληματισμούς:
- Περιορισμένες επιλογές τροφίμων και έντονη δυσαρέσκεια για κάποια τρόφιμα
Όσοι έχουν αυτισμό μπορεί να είναι ευαίσθητοι σε σχέση με τη γεύση, την οσμή, την υφή και το χρώμα του φαγητού. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στην αποφυγή κατανάλωσης ορισμένων τροφών, ή ακόμη και ολόκληρων ομάδων τροφίμων. Τέτοια τρόφιμα συνήθως είναι τα φρούτα, τα λαχανικά και γενικά μαλακά τρόφιμα.
- Μη επαρκής κατανάλωση τροφής
Παιδιά με αυτισμό συχνά δυσκολεύονται να διεκπεραιώσουν μια εργασία. Επομένως είναι δύσκολο συνήθως να καθίσουν στο τραπέζι και να καταναλώσουν το φαγητό τους από την αρχή έως το τέλος
- Δυσκοιλιότητα
Προκαλείται λόγω της φτωχής δίαιτα των παιδιών και κυρίως λόγω της μειωμένης κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών.
- Αλληλεπιδράσεις φαρμάκων
Μερικά σκευάσματα όπως η ριταλίνη (μεθυλφαινιδάτη) μειώνουν την όρεξη. Αυτό επηρεάζει την ποσότητα τροφής που καταναλώνει ένα παιδί και συνεπώς και την ανάπτυξή του. Άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα μπορεί να αυξήσουν την όρεξη ή ακόμη και να δημιουργήσουν πρόβλημα στην απορρόφηση ορισμένων βιταμινών και ανόργανων στοιχείων.
Στρατηγικές αντιμετώπισης
- Προετοιμαστείτε για επιλεκτικότητα σε τρόφιμα
Πολλοί γονείς βρίσκουν στην ευαισθησία των παιδιών στη γεύση, το χρώμα την υφή και την οσμή του τροφίμου ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια. Πολύ συχνά αποκλείονται ακόμη και ολόκληρες ομάδες τροφίμων. Ένας αποτελεσματικός τρόπος για να καταφέρετε να δοκιμάσει το παιδί σας νέα τρόφιμα είναι να το βγάλετε από την κουζίνα. Πηγαίνετε μαζί στην αγορά να ψωνίσετε ένα νέο τρόφιμο, ψάξτε πληροφορίες για αυτό στο διαδίκτυο έτσι ώστε να κινήσετε την περιέργεια του παιδιού, συμφωνήστε πώς θα το μαγειρέψετε δίνοντας σαφείς οδηγίες και γενικά βάλτε το παιδί στη διαδικασία να συμμετέχει στην προετοιμασία του γεύματός του.
- Οργανώστε τα γεύματα
Ένα παιδί με αυτισμό μπορεί να επηρεαστεί κατά τη διάρκεια του γεύματός του στη κουζίνα από φωνές, από ζωηρά χρώματα, από την τηλεόραση ακόμη και από τον τρόπο που είναι τακτοποιημένα τα έπιπλα. Για το λόγο αυτό βοηθάει πολύ να κάνετε τη διαδικασία του γεύματος όσο πιο προβλέψιμη γίνεται. Να υπάρχει δηλαδή μια ρουτίνα. Το να σερβίρετε τα γεύματα μία σταθερή ώρα είναι μία καλή αρχή. Αν το παιδί σας είναι ευαίσθητο στο φως, δοκιμάστε να φάτε υπό το φως των κεριών ή μακριά από το παράθυρο. Αφήστε το να διαλέξει ένα αγαπημένο του τρόφιμο σε κάθε γεύμα καθώς και την αγαπημένη του θέση στο τραπέζι.
- Οπτικοποιήστε τις οδηγίες
Ένας καλός τρόπος να ακολουθήσει ένα αυτιστικό παιδί τις οδηγίες διατροφής είναι η οπτικοποίηση αυτών των οδηγιών. Μπορείτε επί παραδείγματι να φτιάξετε κολάζ χρησιμοποιώντας εικόνες ή φωτογραφίες τροφίμων οι οποίες θα περιέχουν τα τρόφιμα (και τον αριθμό τους) για κάθε γεύμα και να δώσετε ένα ενδεικτικό σκεύος φαγητού (πιάτο, μπολ) το οποίο θα αποτελεί το μέτρο αναφοράς. Π.χ. 1 μπιφτέκι (εικόνα)+ 1 μπολ πουρές (εικόνα)+ 1 μπολ ντομάτα αγγούρι (εικόνα).
- Ειδικές δίαιτες
Μπορεί να έχετε ακούσει ότι δίαιτες φτωχές σε γλουτένη ή σε καζεΐνη μπορεί να βοηθήσουν στη βελτίωση των συμπτωμάτων του αυτισμού. Η γλουτένη είναι μία πρωτεΐνη που περιέχεται σε δημητριακά όπως το σιτάρι και το κριθάρι, όχι όμως στο καλαμπόκι και στο ρύζι, ενώ η καζεΐνη είναι μία πρωτεΐνη που περιέχεται στο γάλα. Ενώ κάποιες μελέτες υποστηρίζουν ότι αυτές οι δίαιτες μπορεί να είναι αποτελεσματικές σε κάποιες κατηγορίες παιδιών, οι περισσότερες μελέτες συγκλίνουν στο γεγονός ότι δεν αποδεικνύεται η αποτελεσματικότητά τους και συστήνουν περεταίρω ερευνά. Το σίγουρο είναι ότι αυτές οι περιοριστικές δίαιτες μπορεί να στερήσουν το παιδί σας από απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, επομένως χρειάζεται ένας σωστός προγραμματισμός από έναν εξειδικευμένο διαιτολόγο, εάν ακολουθηθούν. Ο διαιτολόγος είναι αυτός που θα αναγνωρίσει πιθανούς διατροφικούς κινδύνους από τις συνήθειες διατροφής του παιδιού, θα απαντήσει με σαφήνεια στις ερωτήσεις σας και θα βοηθήσει να οδηγηθεί το παιδί σας σε μια ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή. Αυτό που χρειάζεται από εσάς είναι λίγα λόγια, σαφείς οδηγίες, πρόγραμμα και ρουτίνα.
Παναγιώτης Ζήσης
Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, MSc
