Η λέξη που κυριαρχεί στις συζητήσεις για αδυνάτισμα είναι η «αποτοξίνωση». Μόνο ως μεταφορική μπορούμε να την εκλάβουμε την έννοια της αποτοξίνωσης (π.χ. αποτοξίνωση από το κρέας, αποτοξίνωση από το αλκοόλ, αποτοξίνωση από τα λιπαρά), αφού οι τοξίνες είναι χημικές ουσίες που παράγονται από βακτήρια και μύκητες και εάν καταναλωθούν έχουν βλαβερές συνέπειες για τον οργανισμό. Προφανώς και τα τρόφιμα που καταναλώνουμε δεν έχουν τοξίνες, αλλιώς οι τροφικές δηλητηριάσεις θα ήταν ένα κοινό φαινόμενο.
Παρά την πανδημία του κορωνοϊού που μας απασχολεί τώρα τελευταία, ενόψει καλοκαιριού, το αδυνάτισμα έχει την τιμητική του. Η βιομηχανία του αδυνατίσματος πλασάρει στην αγορά κάθε λογής σκεύασμα προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος του αδυνατίσματος. Αυτό από μόνο του, αποτελεί μια προβληματική συμπεριφορά. Η απώλεια του βάρους δεν είναι και δεν θα πρέπει να είναι εποχική, αλλά θα πρέπει να γίνει στοχευμένα με σκοπό το βάρος που θα χαθεί να διατηρηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο. Πολλά ακούμε για χάπια- συμπληρώματα αδυνατίσματος. Τα περισσότερα από αυτά είναι μη συνταγογραφούμενα και συνήθως από μόνα τους δεν εκπληρώνουν το σκοπό τους (αφού συστήνονται να καταναλώνονται με ισορροπημένη διατροφή και άσκηση). Πολλά από αυτά, ειδικά αυτά τα οποία δεν είναι γνωστοποιημένα στον ΕΟΦ και μπορεί να τα παραγγείλει κάποιος από το διαδίκτυο, μπορεί να είναι και βλαβερά για την υγεία. Στη μόδα επίσης είναι και πολλά υποκατάστατα γεύματος (σκόνες που διαλύονται σε νερό ή σε γάλα και υποκαθιστούν ένα γεύμα). Τα περισσότερα από αυτά περιέχουν διογκωτικές ύλες, οι οποίες προκαλούν κορεσμό στο στομάχι. Η απώλεια βάρους επιτυγχάνεται, όχι όμως πάντα και η διατήρησή του. Το πρόβλημα είναι ότι τα συγκεκριμένα σκευάσματα δεν εκπαιδεύουν τον άνθρωπο να τρώει σωστά για το υπόλοιπο της ζωής του και με τον τρόπο αυτό συνήθως τα κιλά επανακτώνται. Όσον αφορά τις πολύ αυστηρές δίαιτες αδυνατίσματος, αυτές που είναι υπερπρωτεινικές (atkins, dukan), ή μονοφαγικές ή χημικές, μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα την γρήγορη και απότομη μείωση του βάρους, όμως το αποτέλεσμα είναι συνήθως βραχυπρόθεσμο. Μια προσπάθεια για απώλεια βάρους κρίνεται επιτυχημένη όχι από το πόσο γρήγορα θα χαθούν τα κιλά, αλλά από το πόσο πολύ μπορούν να διατηρηθούν στο μέλλον. Επιπλέον, οι παραπάνω δίαιτες καταφέρνουν την απώλεια βάρους κυρίως μέσω υγρών ή και μυϊκής μάζας. Με μια μονοφαγική ή χημική δίαιτα ο οργανισμός «σοκάρεται» και αποβάλλει γρήγορα υγρά. Επιπρόσθετα, αν η δίαιτα είναι πολύ αυστηρή τότε έχουμε και απώλεια μυϊκής μάζας. Και στις 2 περιπτώσεις η απώλεια βάρους έχει αποτύχει. Γιατί όταν μιλούμε για απώλεια βάρους εννοούμε απώλεια σωματικού λίπους και όχι υγρών ή μυϊκής μάζας. Τα υγρά επιστρέφουν, ενώ η μυϊκή μάζα όταν χάνεται αφενός δεν αναπληρώνεται εύκολα, αφετέρου η απώλεια της μυϊκής μάζας σημαίνει και μείωση του βασικού μεταβολισμού (των καύσεων δηλαδή που κάνει ο οργανισμός). Επίσης, όταν αυτές οι δίαιτες ακολουθούνται για μεγάλος χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσουν από ζαλάδες, υπογλυκαιμίες μέχρι και αύξηση της κρεατινίνης και της ουρίας λόγω της υπερλειτουργίας των νεφρών, αλλά και αύξηση χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων.
Φυσικά, προϊόντα που υποστηρίζουν ότι βοηθούν στην απώλεια βάρους, όπως ζώνες εφίδρωσης, επιθέματα για τις πατούσες των ποδιών, μαγνητικά βραχιόλια κ.α. κινούνται στα πλαίσια της επιστημονικής φαντασίας.
Άρα, το μυστικό είναι να μην ψάχνετε μαγικές λύσεις, αλλά να βάλετε συγκεκριμένους στόχους που θα ξεκινήσουν πολύ πριν το καλοκαίρι και θα έχουν διάρκεια και μετά το καλοκαίρι. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι να απευθυνθείτε σε έναν επαγγελματία διαιτολόγο- διατροφολόγο. Στο διαιτολογικό γραφείο που θα απευθυνθείτε θα πρέπει να αναζητήσετε τους τίτλους σπουδών του διαιτολόγου (πτυχίο), την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος και την άδεια λειτουργίας από τη Διεύθυνση Υγείας της περιφέρειας. Μόνο έτσι εξασφαλίζετε ότι δεν έχετε πέσει σε κάποιον επιτήδειο. Αυτός θα εκτιμήσει τις ανάγκες σας και θα σας δώσει ένα πρόγραμμα διατροφής, ανάλογα με την κατάσταση της υγείας, τις ανάγκες και την καθημερινότητά σας. Δεν κάνουν όλες οι «δίαιτες» για όλους. Ο κάθε οργανισμός είναι διαφορετικός. Οπότε, αποφύγετε να δανείζεστε δίαιτες από φίλους και συγγενείς, από τα περιοδικά και από το διαδίκτυο. Κάποιες βασικές συμβουλές για απώλεια βάρους είναι οι εξής:
- Μικρά και συχνά γεύματα (3 κύρια και 2 ενδιάμεσα) είναι αυτά τα οποία θα βοηθήσουν στην απώλεια βάρους, αφού με αυτόν τον τρόπο δεν έχουμε απότομες αυξομειώσεις του σακχάρου και της ινσουλίνης κάτι το οποίο προκαλεί και απότομες εκρήξεις πείνας.
- 2-4 φρούτα ως ενδιάμεσα (δεκατιανό και απογευματινό) και 2 σαλάτες την ημέρα. Θα σας παρέχουν τις απαραίτητες φυτικές ίνες οι οποίες προκαλούν κορεσμό στο στομάχι, ρυθμίζουν το σάκχαρο του αίματος και την λειτουργία του εντέρου, ενώ μειώνουν και τη χοληστερόλη. Την ίδια ακριβώς δουλειά κάνουν και τα προϊόντα ολικής άλεσης (μαύρο ψωμί, δημητριακά και αναποφλοίωτο ρύζι). Επιπλέον, τα φρούτα και τα λαχανικά θα δώσουν όλες τις απαραίτητες βιταμίνες και αντιοξειδωτικά τα οποία θωρακίζουν τον οργανισμό από ευκαιριακές λοιμώξεις, καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνο.
- Καταναλώστε 1-2 φορές την εβδομάδα ψάρι (περιέχει τα ωφέλιμα για την καρδιά ω-3 λιπαρά οξέα, ενώ είναι χαμηλό σε λίπος), 1 φορά την εβδομάδα κόκκινο κρέας από άπαχο κομμάτι του ζώου (εκτός από αυτούς που έχουν χαμηλό σίδηρο και φερριτίνη, οπότε θα πρέπει να καταναλώνουν τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα κόκκινο κρέας), 2-3 φορές τη εβδομάδα λαδερά λαχανικά και όσπρια.
- Χρησιμοποιείστε αποκλειστικά ελαιόλαδο στις μαγειρικές παρασκευές σας, αλλά προσθέστε το με μέτρο, γιατί παρά τα ωφέλιμα συστατικά που περιέχει (μονακόρεστα λιπαρά, βιταμίνη Ε, σκουαλένιο) όταν προστεθεί σε μεγάλες ποσότητες «παχαίνει».
- Αποφύγετε κορεσμένα λιπαρά (ζωικό βούτυρο, πλήρη γαλακτοκομικά, λίπος κρέατος) και trans λιπαρά οξέα (τηγανητά, σφολιατοειδή), τα οποία μπορεί να προκαλέσουν αύξηση των λιπιδίων του αίματος.
- Προσέξτε το μέγεθος της μερίδας. Οι μερίδες του εστιατορίου είναι συνήθως οι 2πλάσιες ή 3πλάσιες της φυσιολογικής μερίδας. Για το λόγο αυτό μην παρασύρεστε από αυτές. Η ποσότητα σε μια προσπάθεια για απώλεια βάρους είναι το α και το ω.
- Καταναλώστε πολύ νερό ειδικά τώρα το καλοκαίρι, το οποίο προκαλεί κορεσμό στο στομάχι, αλλά και αυξάνει και τον βασικό μεταβολισμό. Εναλλάκτικά μπορείτε να φτιάξετε αφεψήματα από τσάι του βουνού, τήλιο, χαμομήλι, λουίζα, τα οποία θα παγώσετε στο ψυγείο. Βοηθούν και αυτά στην ενυδάτωση (2-3 κούπες την ημέρα) και προσφέρουν πολλά αντιοξειδωτικά.
- Και όλα τα παραπάνω συνδυασμένα με άσκηση φυσικά. Βρείτε ένα είδος άσκησης που σας ευχαριστεί και μπορείτε να το εντάξετε στην καθημερινότητά σας και με τις συμβουλές του γυμναστή σας, φτιάξτε το δικό σας προσωπικό πρόγραμμα, κατάλληλο για τις ανάγκες σας.
Παναγιώτης Ζήσης
Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, MSc
