Βήμα 1ο: Συνειδητοποίηση του προβλήματος.
Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός. Για το λόγο αυτό πρέπει ο ασθενής που χρειάζεται να χάσει βάρος πρώτα από όλα να συνειδητοποιήσει ότι το βάρος του δεν είναι φυσιολογικό και κατ’ επέκταση να συνειδητοποιήσει την ανάγκη της απώλειας βάρους. Κοινώς να μην στρουθοκαμηλίζει και να μην υπεκφεύγει βρίσκοντας διάφορες δικαιολογίες τις οποίες λέει στον εαυτό του και στους ανθρώπους γύρω του. Μετά τη συνειδητοποίηση, πρέπει να αναλάβει δράση και να ζητήσει βοήθεια από τους ειδικούς.
Βήμα 2ο: Εξεύρεση Κινήτρου
Το κίνητρο είναι πολύ βασικό σε μια προσπάθεια απώλειας βάρους. Δεν διαφωνεί κανένας ότι το σημαντικότερο κίνητρο είναι η διασφάλιση της υγείας, αλλά όταν δεν υπάρχει κάποιο υπαρκτό, άμεσο και ορατό πρόβλημα υγείας, συνήθως ο ασθενής δεν «πείθεται» από αυτό το κίνητρο. Σαν κίνητρα θα μπορούσαν να λειτουργήσουν εξίσου καλά και άλλα μέσα. Η αρέσκεια από το αντίθετο φίλο και τον/την σύντροφο, οι αισθητικοί λόγοι, το να χωρέσει κάποιος στο αγαπημένο του ρούχο είναι και αυτά κίνητρα. Αρκεί το κίνητρο να έχει διάρκεια και να ανατροφοδοτείται κάθε φορά.
Βήμα 3ο: Δημόσια Δέσμευση
Πριν ξεκινήσει κάποιος την προσπάθειά του, καλό είναι να ανακοινώσει τις προθέσεις του σε φίλους και συγγενείς. Αυτός είναι ένας τρόπος να δεσμευτεί απέναντί τους και απέναντί στον εαυτό του και με αυτό τον τρόπο να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανότητες να εγκαταλείψει το στόχο του.
Βήμα 4ο: Στόχοι εφικτοί και ρεαλιστικοί
Το να βάζει κάποιος στόχους είναι πολύ θετικό. Τι γίνεται όμως όταν δεν μπορεί να τους εκπληρώσει; Συνήθως απογοητεύεται. Για το λόγο αυτό οι στόχοι θα πρέπει να είναι σαφείς, αλλά και εφικτοί και ρεαλιστικοί. Για παράδειγμα:
Α. στόχος δεν είναι: «πρέπει να χάσω βάρος», αλλά «πρέπει να χάσω ένα κιλό σε μία εβδομάδα»
Β. στόχος δεν είναι: «πρέπει να ξεκινήσω άσκηση», αλλά «πρέπει να ξεκινήσω να περπατώ γρήγορα 3 φορές την εβδομάδα για μισή ώρα τη φορά»
Γ. στόχος δεν είναι: «πρέπει να μειώσω τα λιπαρά», αλλά «πρέπει να περιορίζω τα γλυκά στο ένα την εβδομάδα και τα τηγανητά στα 2 το μήνα»
Επίσης ο τελικός στόχος της απώλειας βάρους δεν θα πρέπει να μπαίνει από την αρχή. Για παράδειγμα, αν κάποιος άνθρωπος πρέπει να χάσει συνολικά 30 κιλά, εάν το σκεφτεί όλο αυτό από την αρχή θα απογοητευτεί. Αν σκεφτεί όμως ότι ο πρώτος του στόχος θα είναι να χάσει το 10% του βάρους του, τότε βλέπει την όλη διαδικασία «σκαλί- σκαλί» και κατακτά με αυτόν τον τρόπο πιο εύκολα τους στόχους του.
Βήμα 5ο: Αλλαγή συμπεριφοράς
Σε αυτό το στάδιο καλείται να βοηθήσει ο επαγγελματίας διαιτολόγος που έχει γνώσεις ψυχολογίας. Ο ασθενής θα πρέπει να βρει τις λανθασμένες συμπεριφορές απέναντι στο φαγητό και στη συνέχεια να τις αλλάξει με συμπεριφορές λιγότερο «επιβλαβείς». Υπάρχουν συμπεριφορές που είναι παγιωμένες στην καθημερινότητά μας και μάλιστα αυτές ανατροφοδοτούνται από την τηλεόραση και τους γύρω μας. Για παράδειγμα: όταν είμαι λυπημένη τρώω ένα κιλό παγωτό με το κουτάλι (πόσες φορές δεν το έχουμε δει σε ταινίες) ή όταν πάω σινεμά τρώω οπωσδήποτε νάτσος ή ποπ κορν και πίνω αναψυκτικό τύπου κόλα, ή όταν βλέπω το ματς θα φάω πίτσα και θα πιω μπύρα… Καθημερινές συμπεριφορές που τις κάνουμε θα λέγαμε όλοι μας αυτόματα.
Βήμα 6ο: Ζυγαριά αποφάσεων
Κάθε φορά που κάποιος απογοητεύεται ή αμφιταλαντεύεται για το αν θα πρέπει να χάσει βάρος θα πρέπει να ζυγίζει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της προσπάθειάς του για αλλαγή. Καλό είναι να τα σημειώνει σε ένα χαρτί και από εκεί να ανατροφοδοτείται θετικά και να συνεχίζει.
Βήμα 7ο Αυτοπαρακολούθηση
Ακόμα και αν υπάρχει ο έλεγχος του διαιτολόγου, ο ασθενής θα πρέπει να μάθει να αυτοπαρακολουθείται. Το να ανεβαίνει στη ζυγαριά για να ζυγίζεται μία φορά την εβδομάδα ή μία φορά στις 2 εβδομάδες είναι ένας τρόπος αυτοπαρακολούθησης. Η καταγραφή σε ημερολόγιο της κατανάλωσης των τροφίμων είναι και αυτό ένα μέσο αυτοπαρακολούθησης. Να θυμάστε πως όποτε σας το ζητά αυτό ο διαιτολόγος δεν είναι γιατί θεωρεί ότι του λέτε ψέματα ή ότι προσπαθεί ο ίδιος να καταλάβει τι γίνεται, αλλά σας ζητά να καταγράψετε τι τρώτε έτσι ώστε στο τέλος της ημέρας να μπορείτε να διακρίνετε από μόνοι σας τι δεν πήγε καλά. Στο ίδιο το ημερολόγιο καλό είναι να καταγράφετε και τα συναισθήματά σας πριν και μετά την κατανάλωση ενός γεύματος, έτσι ώστε ο διαιτολόγος να αξιολογήσει και την συναισθηματική επιρροή στη διαιτητική συμπεριφορά.
Βήμα 8ο: Υποστήριξη από οικογένεια και φίλους.
Κάθε φορά που ξεκινά κάποιος την προσπάθειά του για να χάσει βάρος είναι πολύ σημαντικό να έχει την υποστήριξη (υλική ή/και συναισθηματική) των φίλων και των οικείων του. Εάν δεν το κάνουν από μόνοι τους, καλό είναι να το ζητάτε.
Βήμα 9ο: Επιβράβευση και ενίσχυση
Όταν επιτύχει ο ενδιαφερόμενος τον στόχο του θα πρέπει να επιβραβεύει τον εαυτό του και καλό είναι να τον επιβραβεύουν και οι γύρω του. Το «μπράβο» της οικογένειας και του διαιτολόγου είναι σημαντικό. Σημαντική είναι και η αυτό- επιβράβευση. Αγοράστε στον εαυτό σας ένα καινούργιο ρούχο, σχεδιάστε ένα διήμερο, αλλά φυσικά μην επιβραβεύετε ποτέ τον εαυτό σας με φαγητό. Αυτό είναι μια λάθος τακτική η οποία θα σας οδηγήσει σε λανθασμένους χειρισμούς.
Παναγιώτης Ζήσης
Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, MSc