Έχουμε μιλήσει πολλές φορές για τον ρόλο των αντιοξειδωτικών και ιδιαίτερα των βιταμινών C και Ε στην καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού. Παρόλα αυτά τα τελευταία χρόνια, ολοένα και περισσότερες μελέτες σχετίζουν την πρόσληψη της Βιταμίνης D, μια βιταμίνη που ξέραμε ότι συμβάλλει στην απορρόφηση του ασβεστίου και στην πρόληψη της οστεοπόρωσης, με την καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού και στην πρόληψη από λοιμώξεις του αναπνευστικού.
Ας δούμε μια μεγάλη μελέτη του 2017:
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Αντριάν Μαρτινό του Πανεπιστημίου Queen Mary του Λονδίνου, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο βρετανικό ιατρικό περιοδικό British Medical Journal, μελέτησαν στοιχεία (μετα-ανάλυση) από 25 τυχαίες και ελεγχόμενες με placebo κλινικές δοκιμές, που αφορούσαν συνολικά περίπου 11.000 ανθρώπους και είχαν γίνει σε 14 χώρες.
- Η πρόσληψη 800IU (διεθνών μονάδων) βιταμίνης D τη μέρα μειώνει τις πιθανότητες προσβολής από αναπνευστική ίωση κατά 50%, νούμερο που ασφαλώς είναι πολύ μεγάλο.
- Επιπλέον οι ερευνητές τείνουν να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι ο λόγος που το καλοκαίρι μειώνονται σχεδόν σε απόλυτο βαθμό οι ιώσεις δεν είναι μόνο ότι λόγω καιρικών συνθηκών είναι πολύ λιγότερο ανθεκτικοί εκτός σώματος. Είναι και εξαιτίας της αύξησης της διαθέσιμης βιταμίνης D στο σώμα, η οποία ως γνωστόν λέγεται και η «βιταμίνη του ήλιου» καθότι παράγεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία έρχεται σε επαφή με το δέρμα (10 με 20 λεπτά έκθεσης στον ήλιο χωρίς αντηλιακό, αρκούν ώστε το σώμα μας να παράγει 10.000 με 20.000 IU).
- Τα συμπληρώματα βιταμίνης D προστατεύουν τους ανθρώπους από την πνευμονία, τη γρίπη και τα απλά κρυολογήματα, σύμφωνα με μεγάλη διεθνή επιστημονική έρευνα. Η μελέτη εστιάστηκε στη σχέση της βιταμίνης D με τις λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος, από τις απλές (κρυολογήματα) έως τις πιο σοβαρές (πνευμονίες). Διαπιστώθηκε ότι η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D γλιτώνει από τέτοιες λοιμώξεις έναν άνθρωπο στους 33 (δηλαδή περίπου τρεις στους εκατό). Η αναλογία αυτή είναι καλύτερη και από τα εμβόλια γρίπης, τα οποία εμποδίζουν κατά μέσον όρο μία λοίμωξη γρίπης για κάθε 40 άτομα που έχουν εμβολιαστεί.
- Μεγαλύτερο όφελος έχουν όσοι παίρνουν χάπια βιταμίνης D κάθε μέρα ή έστω κάθε εβδομάδα, σε σχέση με όσους παίρνουν πολύ υψηλές δόσεις μία μόνο φορά τον μήνα. Επίσης, μεγαλύτερο είναι το όφελος για όσους έχουν έλλειψη της εν λόγω βιταμίνης.
Πώς επιδρά ο ήλιος στη σύνθεση της βιταμίνης D; Πόση ώρα πρέπει να εκτεθώ στον ήλιο;
Η ποσότητα που παράγεται με την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η ηλικία, το χρώμα δέρματος, η ώρα της ημέρας και η εποχή, καθώς και το υψόμετρο. Οι άνθρωποι με ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα παράγουν μεγαλύτερη ποσότητα βιταμίνης D από αυτούς που έχουν σκουρότερη. Επίσης, όσοι ζουν σε περιοχές μακριά από τον ισημερινό, έχουν λιγότερο χρόνο έκθεσης στην ακτινοβολία του ήλιου (πχ βορειο-ευρωπαίοι σε σχέση με μεσόγειους λαούς). Ακόμα, υπάρχουν άτομα, ηλικιωμένα κυρίως, που λόγω κινητικών προβλημάτων δεν μπορούν να μετακινηθούν εύκολα εκτός της οικίας τους και εκτίθενται ακόμα λιγότερο στον ήλιο. Τα τζάμια στα παράθυρα και η μόλυνση του αέρα μειώνουν ακόμα περισσότερο τις πιθανότητες να περάσει η ηλιακή ακτινοβολία στο δέρμα μας. Επιπρόσθετα, λόγω του φόβου (δικαίως) για καρκίνο του δέρματος, ειδικά σε χώρες όπως η δική μας, η χρήση αντηλιακών είναι πολύ συχνή. Οι «κρέμες» αυτές μπορεί να εμποδίσουν την υπεριώδη ακτινοβολία να φτάσει στο δέρμα μας ακόμα και σε ποσοστό 95%. Το γεγονός αυτό δεν πρέπει να αποθαρρύνει τη χρήση των αντηλιακών, ειδικά σε άτομα με αυξημένο κίνδυνο (ανοιχτόχρωμες επιδερμίδες). Μια έκθεση στον ήλιο της τάξης των 10 λεπτών καθημερινά (πρόσωπο, χέρια) είναι ικανή να παράγει αρκετή βιταμίνη D για να καλύψει τις ανάγκες του οργανισμού.
Ποιες τροφές έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε βιταμίνη D;
Πλούσιες πηγές βιταμίνης D είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα, ο κρόκος του αυγού, το κρέας, το κοτόπουλο, τα εντόσθια (συκώτι), τα ψάρια (σολομός, σαρδέλα, γαύρος, τόνος). Η βιταμίνη D είναι ανθεκτική στη θερμότητα, αλλά φωτοευαίσθητη. Έτσι, για παράδειγμα στο γάλα όταν θερμαίνεται, δεν καταστρέφεται η βιταμίνη D, αλλά όταν το γάλα εκτεθεί στο φως του ήλιου καταστρέφεται. Για το λόγο αυτό οι γαλακτοβιομηχανίες προσθέτουν στα διαφανή μπουκάλια του γάλακτος μια προστατευτική μεμβράνη ή χρησιμοποιούν τη χάρτινη συσκευασία τετραπάκ.
Ποια άτομα βρίσκονται σε κίνδυνο έλλειψης βιταμίνης D;
- Άτομα που δεν βγαίνουν συχνά έξω από την οικία τους και όταν το κάνουν φοράνε ρούχα που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του σώματος τους (π.χ. μοναχοί- μοναχές, άτομα σε ιδρύματα όπως νοσοκομεία ή γηροκομεία, άτομα με κινητικά προβλήματα που παραμένουν καθηλωμένα εντός της οικίας τους)
- Άτομα με σύνδρομα δυσαπορρόφησης, όπως η κοιλιοκάκη και οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου (νόσος Crohn και ελκώδης κολίτιδα)
- Άτομα που λαμβάνουν φάρμακα τα οποία επηρεάζουν τα επίπεδα της βιταμίνης D στον οργανισμό, όπως ορισμένα αντιεπιληπτικά
- Άτομα με πολύ σκουρόχρωμη επιδερμίδα
- Άτομα με αυξημένο σωματικό βάρος ή παχύσαρκα
- Ηλικιωμένα άτομα με συγκεκριμένους παράγοντες κινδύνου.
Παναγιώτης Ζήσης
Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, MSc
